Lees verder

Inleiding

Al in 1945 voorspelde de science fiction auteur Arthur C. Clarke het gebruik van satellieten als een relaisstation in de ruimte om zo grote afstanden te kunnen overbruggen. Hij ging zelfs zover dat hij aangaf dat de satellieten het best op een hoogte van 36.000 km boven de evenaar konden hangen, zodat de satelliet in 24 uur een volledige omloopbaan heeft afgelegd. Vanaf de aarde gezien, die immers ook in 24 uur ronddraait, lijkt het dan of de satelliet stilstaat. Deze baan wordt dan ook wel aangeduid met de term geostationaire baan of naar zijn uitvinder: Clarke-orbit of Clarke baan. De voorspelling van Arthur C. Clarke is volledig uitgekomen, zelfs eerder dan de auteur had verwacht.

De eerste sateliet was de Sputnik. Deze Russische kunstmaan werd in oktober 1957 in een baan rond de aarde gebracht. De Sputnik zat nog niet zo hoog boven de aarde, waardoor deze niet continu op dezelfde plek op aarde te zien was. De Sputnik was voorzien van een radiozender die bij overkomst van de satelliet via een radio-ontvanger was te horen.

De eerste echte communicatiesatelliet was de Telstar. Deze satelliet werd in 1962 in een elliptische baan rond de aarde gebracht waarin hij in 2 uur rond de aarde draaide. De Telstar kon tijdens iedere onwenteling slechts 20 minuten worden gebruikt voor een Trans-Atlantische verbinding. De Telstar werd onder andere gebruikt om televisiebeelden door te geven.

Op 20 augustus 1964 werd Intelsat opgericht. De International Telecommunications Satellite Organisation werd door een aantal nationale PTT's, waaronder Nederland, opgericht. De eerste satelliet van Intelsat, de Intelsat 1 of de Early Bird, werd in 1965 in omloop gebracht. De Early Bird was de eerste satelliet die van de geostationaire baan gebruikt maakte.

Geostationaire satellieten worden gebruikt om telefoongesprekken en TV-beelden over grote afstanden te transporteren. In 1977 werd naast Intelsat ook Eutelsat opgericht. Eutelsat is een Europese equivalent van Intelsat.

In 1979 werd Inmarsat (International Maritime Satellite Organisation) opgericht. Met de Inmarsat-satellieten werd het voor het eerst mogelijk om wereldwijd, behalve op de polen, met schepen te communiceren die midden op de oceaan zitten. Later heeft Inmarsat zijn werkterrein uitgebreid met landmobiele en auronautische communicatie.

Eind jaren '70 is er ook een begin gemaakt met het gebruik van satellieten om TV- en radio-omroep direct bij de consument thuis te brengen. In het begin had de consument hier nog grote schotelantennes van 60 to 90 cm voor nodig. Tegenwoordig kan veelal worden volstaan met een schotel van 30-60 cm in doorsnede.

Heden ten dagen wordt de satelliet voor vaste telecommunicatieverbindingen steeds meer verdrongen door de glasvezel. Al zal de satelliet worden blijven gebruikt om piekvragen op te kunnen vangen en om als back-up te dienen voor het geval een glasvezelkabel uitvalt. Toch is de rol van de satelliet daarmee niet uitgespeeld. De sateliet heeft zijn voornaamste werkterrein verlegd naar mobiele communicatie. Mobiele satelliet terminal Daarnaast wordt de satelliet gebruikt voor een veelheid aan andere toepassingen, zoals astronomie (bv. de Hubble ruimtetelescoop), meteorologie en satellietnavigatie (GPS).

Iridium mobiele satelliet communicatie De laatste tijd worden met name tbv mobiele communicatie satellietsystemen ontwikkeld die gebruik maken van satellieten in een niet-geostationaire baan veel dichter bij de aarde. De benodigde apparatuur op aarde wordt daardoor veel kleiner, zodat kan worden volstaan met een stevige handheld terminal. Met dergelijke systemen is wereldwijde mobiele communicatie met behulp van satellieten mogelijk geworden. Doordat de satelieten zo dicht bij de aarde staan zijn er echter wel veel meer nodig. Dergelijke systemen zijn dan ook erg duur. Iridium heeft dat aan den lijve ondervonden en is kort na de commerciële start alweer failiet gegaan. Inmiddels is de boedel overgekocht door Iridium satellite PLC en is Iridium dus weer in de lucht.